راهنمای جامع خرید فرش دستباف ایرانی

در فرش‌های ایرانی دستباف هر گره به صورت اختصاصی بافته می‌شود و به یک ریسمان پایه متصل می‌شود. در بیانی دیگر فرش‌های دستباف گره‌های واقعی اختصاصی هستند.اما گره‌هایی که توسط فرش ماشینی ساخته می‌شوند، در واقع گره واقعی نیستند. فرش ماشینی با دستگاه‌های بافندگی و قالیبافی قدرتمند بافته می‌شود که الیاف را در اطراف یک ریسمان پایه پیچیده و سپس با استفاده از فشار فراوان، گرما و شرایط ویژه الیاف را به پایه می‌چسبانند.

در ساخت فرش دستباف از پشم، تاروپود و منسوجات حیوانی و طبیعی مثل (پشم بز، پشم گوسفند و غیره) استفاده می‌شود. بافت‌های طبیعی و حیوانی بافت‌های باکیفیتی هستند که این مورد در دوام و طول عمر فرش دستباف تولیدشده تأثیر دارد. ضمن اینکه خصوصیت طبیعی آن باعث می‌شود تا با محیط‌زیست سازگار باشد و برای سلامتی مضر نخواهد بود.
پشم در برابر آتش نیز مقاوم می‌باشد. پشم رنگ طبیعی را به خوبی جذب می‌کند و در آخر یک رنگ درخشان را در بافت فرش خواهیم دید. این رنگ تا سالیان متمادی در بافت فرش بدون تغییر باقی خواهد ماند.

دوام طولانی و کیفیت بالا
دارای پرزهای بسیار نرم و راحت هستند و به راحتی با یک تشک نرم برابری می‌کنند.
قالی دستباف تنها کف‌پوش موجود است که بر اثر پا خوردن، نور و شست‌وشو زیبایی‌های آن مضاعف گردیده و هیچ‌گاه چشم‌نوازی خود را از دست نمی‌دهد. بالأخص اگر که این قالی با استفاده از مواد رنگ‌زای طبیعی رنگ می‌شود.
توجه داشته باشید که به دلیل استفاده از پشم و ابریشم و پنبه به عنوان مواد اولیه در قالی دستباف هیچ‌گاه شاهد تولید الکتریسیته‌ی ساکن از این کف‌پوش نخواهید بود.

ترمیم آسیب‌دیدگی
یکی از مزایای خرید فرش دستباف این است که درصورتی‌که دچار آسیب شوند می‌توان آن را ترمیم کرد و بخش‌های آسیب‌دیده را به‌دستان توانای رفوگر سپرد.   

بررسی فرش در نور طبیعی و توجه به رنگ و اطمینان از ثبات رنگ‌های آن. رنگ فرش باید در تمام سطح آن یکنواخت باشد. به‌ویژه در فرش‌های کف ساده، دو رنگی و اختلالات رنگ دیده نشود (این اختلاف رنگ نشان می‌دهد که فرش با رنگ‌های جوهری رنگ‌شده است. با مالیدن تکه پارچه مرطوب بر روی قسمت‌های رنگ دار مشکوک می‌توانید از ثبوت رنگ‌های فرش اطمینان حاصل کنید).

در خرید فرش باید توجه داشت: پرز فرش باید بادوام، درخشان و انعطاف‌پذیر باشد فرش‌های با پرز نرم نسبت به فرش‌های با پرز ضخیم دوام کمتری دارند و همچنین تمایل بیشتری به جذب گردوخاک داشته و مانند فرش‌های با پرز خشن هم تمیز نمی‌شوند. در موقع بررسی پرزهای فرش توجه داشته باشید ارتفاع پرز معیار ظرافت فرش نیست. برای کنترل کیفیت پرزهای فرش و چگونگی پرداخت آن‌ها باید پرزها را با دست مالش داد. در قسمت‌های مختلف ارتفاع پرزها باید به یک اندازه بوده و موج نداشته باشد. یکی از دلایل نامنظم بودن پرزها علاوه بر پرداخت ناجور و نامنظم شستشوی خشن الیاف فرش است.

کافی است پشت فرش را با دقت بررسی کنید. قسمت‌هایی که بافت ناجور داشته و یا احتمالاً پوسیده و یا رفو شده باشند از پشت فرش بهتر می‌توان تشخیص داد. قسمت‌های رفو شده معمولاً زبرتر و محکم‌تر از دیگر نقاط فرش است و با کمی دقت می‌توانید علائم سوزن خوردگی را در آن ببینید. به‌علاوه با تا کردن فرش در سمت‌های مشکوک به پوسیدگی ، صدای خفیف و مخصوص شکستگی احساس خواهد شد.

در مورد بافت فرش توجه داشته باشید که پود فرش‌های یک پوده هیچ‌گاه به چشم نمی‌خورد و تنها در فرش‌های دو پوده و بیشتر است که بعضا در پشت فرش امتداد پودها دیده می‌شوند. وقتی ردیف‌های بافته شده بهتر کوبیده شده باشند، پودها کمتر دیده می‌شوند.

کم تاب یا پر تاب بودن چله با پود (پر تاب، کش دار بوده و مقاوم‌تر ولی چله بایستی طی بافت به تعداد بیشتری و با آچار مربوطه سفت گردد). باعث مشکلاتی در فرش می‌شود که تمام این‌ها در قیمت‌گذاری بی‌تأثیر نیست. چله روی دستگاه باید منظم و فاصله چله ها در تمام سطح دار به یک و کاملاً کنار هم باشد. چنانچه در بعضی قسمت‌ها تراکم چله ها بیشتر و در بعضی نقاط کمتر باشد (در اصطلاح قالی‌بافی پر یا تنک باشد).

سالم بودن گلیم (قسمت ساده بافی) و همرنگ بودن گلیم با چله فرش از مختصاتی است که هنگام ارزیابی فرش موردتوجه قرار می‌گیرد.

پیچیدگی دستگاه دار قالی‌بافی، یک اندازه نبودن دو طرف زیر دار و سردار و یکنواخت نبودن فشار چله ها بر روی دار، مخاطراتی از قبیل

• کیس (شل و سفت بودن چله‌ها که باعث بیرون زدگی در فرش می‌شود)
• شانه (چارچوب فرش، یعنی یک طرف فرش از طرف دیگر کوتاه یا بلند باشد)
• سره (یعنی یک نیمه فرش از نیمه دیگه کوتاه یا بلند باشد)

را به وجود می‌آید که در قیمت‌گذاری مؤثر است.

زبری، نرمی، خشک و شکننده بودن، شاداب و مرده بودن. در تارهای پشمینه فرش، پر تاب و کم تاب بودن، مخلوط با الیاف پلاستیکی در تار و پود فرش.

استفاده از ابریشم طبیعی یا ابریشم نامرغوب مانند کژین (10 برابر تفاوت قیمت) یا ابریشم مصنوعی از نوع چوب و پلاستیک.

تائی و جفتی بافی، وضعیت تراکم پرزها و وضعیت پود دهی اعم از پود ضخیم یا نازک، هر چین یک پود یا چند چین یک پود.