فرش دستباف خراسان شمالی – معرفی طرح‌ها و کانون‌های بافت

فرش دستباف خراسان شمالی، معرفی طرح‌ها و کانون‌های بافت

فرش دستباف خراسان شمالی، از فرش‌های دستباف مطرح کشور بوده و از تنوع تولید مختلفی برخوردار است.
استان خراسان شمالي هم اكنون با دارا بودن 10.000 دار قالي بافي و حدود  25000 بافنده فعال ( حدود 3% جمعیت ).
و توليد و صادرات بيش از صدها هزار متر مربع، يكي از مراكز مهم توليدكننده فرش دستباف و ديگر دستبافت‌هاي داري است.

لینک مشاهده محصولات:
فرش دستباف، فرش دستباف ابریشم، فرش دورو دستباف، پشتی دستباف،
فرش ترکمن دستباف، تابلو فرش دستباف، فرش ماشینی

تلفن تماس: ۷۳۴۴ ۹۱۵ ۹۱۲ (۹۸+)

توليدات فرش دستباف استان شامل:

انواع قالي و قاليچه، پشتي
قالي و قاليچه‌هاي اصيل تركمن تمام پشم، چله ابريشم، تمام ابريشم و انواع تزئينات، پرده اي و جانمازي و …
فرش دستباف بلوچ شامل انواع قاليچه‌ها و جانمازي
و نيز انواع قالي و قاليچه‌هاي تجاري با طرح‌هاي مختلف
و همچنین كناره، جوال، خورجين، توبره، كيف، نمكدان و انواع تزئينات اصيل كردي

تنوع محصول از مزيت‌هاي توليدات فرش استان خراسان شمالی

از مزیت تولیدات فرش دستباف خراسان شمالی، تنوع محصولات مي‌باشد.
به صورتي كه با توجه به سكونت و همنشيني اقوام كرد، ترك، تركمن، بلوچ و …و گوناگوني دست بافته‌هاي آنان
استان داراي مجموعه‌اي از محصولات با نوع تركيب‌بندي در طرح و نقش، توليد، مصالح، ابزار و … است.

مراكز مهم قاليبافي و محل تمركز قاليبافان در سطح استان

شهرستان بجنورد، بخش مركزي و حومه آن و روستاهاي جرگلان، اسفيدان، چناران، نوده چناران، جمي، پيغو، درتوم، ملكش، حصار حسيني، محمدعلي پهلوان، رختيان، گريوان و … .
و در شهرستان شيروان روستاي خانلق، زوارم، باداملق، فجرآباد، اسطرخي، عبدآباد، فجرآباد، زيارت و … .
و در شهرستان اسفراين روستاي كلات، سست، صفي آباد، بام و نوده، شور، سرچشمه، فرطان، قاضي، قلعه سفيد، كوشكي،‌ ايرج، چهار برج، محمودي، اردوغان و … .
و در شهرستان جاجرم، مناطق ايور و درق و ملاويس و …
و در شهرستان فاروج به مناطق رستم آباد و تيتكانلو اشاره نمود.

انواع فرش دستباف خراسان شمالی

فرش فارسی باف خراسان شمالی

ویژگی بافت: دار زمینی و دار ایستاده، ساده بافی یا گلیم بافی، گرة فارسی (نامتقارن)، رجشمار 20 تا 80

مواد اولیه: ابریشم، پشم، پنبه، کرک

طرح: از جمله: جلیلی (با نقوش هندسی) ـ سه قاب ـ قاب ترکمنی یا پنجه عقابی ـ فیل پا ـ محرابی ـ پرک تاکی (از نقشه های عشایر بلوچ تربت حیدریه) ـ امام قلی ـ علی میرزایی ـ سماوری ـ لاک پشتی ـ گلدانی (شکسته) ـ نقشه حوضی (نام محلی: فاطمه خانوم) ـ نقش حوضی (منات)

رنگ و رنگرزی: قرمز روناسی پررنگ ـ لاکی (قرمزدانه) ـ لاجوردی ـ آبی ـ کرم (از کاه) ـ سورمه ای ـ آبی (ماستی ـ دوغی) ـ فیروزه ای (از نیل) ـ نخودی ـ نارپوستی (از پوست انار) ـ قهوه ای روشن ـ ماشی متمایل به زرد (از پوست گردو) ـ سبز متمایل به زرد ـ اُکر ـ سفید خرمایی (از پوست گردو) ـ شتری (پشم خود رنگ)

فرش دویدوخ خراسان شمالی

 ویژگی بافت: تمام ابریشم دو رو ، ابریشم مرغوب  ، گرة ترکی ،  رنگ در روستا به شیوة سنتی ، دار عمودی

رنگ: تند و گرم مانند لاکی، روناسی، سبز، نارنجی

قالی ترکمن خراسان شمالی

ویژگی بافت: تک رو ، در بیشتر موارد تار و پود از پشم، دار افقی و برای بافت های ظریف ، دار عمودی و تار و پود پنبه و ابریشم بکار می رود.

طرح: گل های کوچک تکراری ترنج ترنج ـ ساندیق ـ خارچین گل ـ غزال گز ـ قیزیل ایاق بخارا و هراتی.

گل های ترکمنی: فیلپی گول ـ چمچمه ـ کجبه ـ گولی گول ـ دغا ـ سکیز کله ـ سکیز قاپی ـ چرخ پلک ـ آیناگل ـ آت ایاقی ـ ساور گل ـ تکه گل و …

رنگ: سورمه ای ـ شیری ـ سرخ ـ سفید و شتری.

قالی جرگلان خراسان شمالی

پشتی های ترکمنی: تار و پود و پرز پشم ، قرمز تیره ـ روناسی ـ آبی ـ سبز و شتری

قالیچه: چلة ابریشم ،گرة ترکی ، تخت باف ، گلیم بافی حاشیة فارسی

تمام ابریشم دو‌رو: رجشمار 50 تا 70 ، الگوی طراحی واگیره از طرح های قفقازی ـ افغانی، انسی و قوچان

تمام پشم: رجشمار 30 تا 40 ، رنگ های گرم و تند قرمز (لاکی)، سورم ای، مشکی، سبز، آبی، زرد، نارنجی

طرح: ذهنی بافی

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی

طرح شاه عباسی

طرح‌هاي شاه‌عباسي در فرش دستباف خراسان شمالی
بر پايه گل و بوته‌هاي ويژه‌اي كه به نام «گلهاي شاه‌عباسي» مشهورند شكل گرفته‌اند.
اين گل‌ها همراه با اسليمي‌ها، ختايي‌ها و ديگر نقش مايه‌هاي رايج در نقوش فرش، نگاره‌هاي اصلي را در حاشيه و متن فرش به وجود مي‌آورند.
طرح هاي شاه‌عباسي گونه‌هاي مختلفي دارند كه برخي از آنها عبارتند از:
شاه عباسي لچك و ترنج، شاه‌ عباسي تصرفي، شاه ‌عباسي افشان و شاه‌عباسي طره‌اي.

• طرح شاه عباسي لچك و ترنج

اين طرح از ديرباز براي تزئين جلدهاي چرمي و كتابهاي قديمي به كار مي‌رفته و از اصالت ويژه‌اي برخوردار است.
فرش‌های با اين طرح داراي ترنجي مياني به شكل دايره يا لوزي هستند كه دو «سرترنج» در بالا و پايين و گاه طرفين نيز آنرا احاطه مي‌كند.
چهار گوشه زمينه مياني و متن فرش را نيز چهار نقش يكسان به نام «لچك» كه معمولاً يك چهارم ترنج مياني است، تزئين مي‌كند.
پاره‌اي از طرحهاي شاه‌عباسي لچك هاي 4 گوشه را ندارند كه به آنها «شاه‌ عباسي ترنج دار» گفته مي‌شود.

• طرح شاه عباسي افشان

طرح شاه‌عباسي افشان، ترنج‌ مياني و لچكهاي 4 گوشه را ندارد.
سراسر متن فرش را برگ ها و گل‌هاي اسليمي و ختايي به همراه خطوط مدور و كماني پر مي‌كند.

• طرح شاه عباسي طره‌دار

اين طرح داراي ترنجي ظريف در وسط است.
ويژگي اين نقش، طره‌اي است كه به صورت سلسله اي گرداگرد متن آمده است.
به بياني ديگر در اين گونه طرحها، لچك برخلاف معمول از يك چهارم ترنج تشكيل نشده بلكه به صورت طره سراسر متن را دور زده است.

• طرح شاه عباسي تصرفي

اين طرح با دخل و تصرف‌هايي در ساختار كلي طرح شاه عباسي به وجود مي‌آيد.
براي نمونه حذف لچك‌ها و استفاده از نيم ترنج‌هايي در اضلاع متن فرش و برخورداري از قاب‌ها و كتيبه‌هاي تزييني به طور قرينه در اضلاع جانبي و تغييراتی از این دست.

طرح اسليمی

در طراحي فرش به مجموعه‌اي از اشكال تزييني ويژه‌ كه شبيه دهان باز مار هستند، «اسليمي» گفته مي‌شود.
گروهی اسليمي را ريشه‌گرفته از واژه «اسليم» به معني «جوانه» دانسته‌اند كه چندان دور از ذهن نيست.
و گروهي نيز ريشه اين واژه را از كلمه «اسلام» مي‌دانند. هرچند كه طرح‌هاي اسليمي پيش از ورود اسلام به  ايران نيز به كار مي‌رفته است.
طرح‌هاي اسليمي بيشتر در مناطق مركزي ايران مانند اصفهان استفاده مي‌شود.
خود انواع مختلفي دارد كه اسليمي دهان اژدري، اسليمي ماري و اسليمي شكسته از آن دسته‌اند.

طرح گلدانی

در اين طرح، شكل گلداني مزين به شاخه‌هاي گل، عنصر اصلي و غالب را تشكيل مي‌دهد.
در اندازه‌هاي مختلف (گاهي بزرگ و به صورت واحد و گاهي كوچك و در رديفهاي موازي) تمامي زمينه‌ فرش را پوشش مي‌دهند.
طرح گلداني از ديرباز در ميان فرش بافان قم، تبريز، كاشان، آباده و كردستان مقبوليت فراواني داشته است.
و خود انواعي دارد كه گلداني محرابي، گلداني ظل السلطان، گلداني حاج خانمي و گلداني تكراري از آن جمله‌اند.

• طرح گلداني ظل السلطان

طرحي است گلداني كه در دو طرف آن به جاي دسته‌گلدان، نقش پرنده كار مي‌شود و از درون گلدان نيز گلهاي فراوان روييده است.

• طرح گلداني حاج خانمي

طرحي گلداني  است كه بيشتر در ميان قشقايي‌ها رايج است و درشيراز به آن «نقش ناظم» مي‌گويند.
قاليچه‌هاي داراي اين طرح را «ناظم كشكولي» مي‌خوانند.
از ويژگي‌هاي مهم اين طرح رعايت دقيق تناسب ها و نيز اندازه و ابعاد نگاره‌هاي مشابه و مكرر در سراسر طرح است.
گويا اصطلاح حاج خانمي از نام «حاج خانم جهان آرا بي بي» گرفته شده است كه تلاشي ارزنده در احياي هنر فرش بافي قشقايي داشته است.

طرح بته(بته جقه)

درباره ريشه نقش مايه بته نظرات گوناگوني مطرح شده است.
شباهت اين نقش با شعله مقدس آتش زرتشتيان، ميوه كاج، قطره‌آب، سرو، شاخه نخل، پرنده مهر و… ديدگاههاي متفاوتي را درباره منشاء بته ايجاد كرده است.
نقش مايه بته در طرحهاي فرش در اندازه‌ها و شكلهاي گوناگوني به چشم مي‌خورد.
گاهي چنان بزرگ است كه چند بته براي پوشش سطح فرش كفايت مي كند.
اما در بيشتر موارد به اندازه‌هاي كوچك در رديفهاي موازي در متن فرش و يا به دنبال هم در حاشيه آن ديده مي‌شود كه گاهي در سبك شكسته نيز استفاده مي‌شود.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح ماهی درهم(هراتی)

از آنجا كه نخستين نمونه‌‌هاي اين طرح در هرات به دست آمده است، به اين طرح «هراتي» نيز مي‌گويند.
طرح ماهي درهم از دو نگاره ماهي و يك گل در ميان آنها تشكيل شده است.
در برخي مناطق غربي ايران، گل مياني در وسط يك لوزي قرار دارد و چهار ماهي يا چهار برگ خميده همانند خميدگي كمرماهي در كناره بيروني چهار ضلعي لوزي بافته مي‌شود.
استان مركزي، خراسان، همدان، بيجار و سنندج جايگاه اصلي طرح ماهي درهم به شمار مي‌آيند.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح درختی

نقش گياهان و درختان به دليل مقدس بودن آنها نزد ايرانيان باستان، همواره مورد توجه قاليبافان بوده است.
امرزه نيز نقش درختي همچنان در بسياري از نقاط ايران بافته مي‌شود.
طرح درختي برپايه عنصرهاي مورد استفاده در آن به نقش‌هاي گوناگوني تقسيم مي‌شود.
طرح حيوان‌دار (جانوري)، سبزيكار (آب نما)، ترنج‌دار، سروي، سراسري و لچك‌وترنج از آن جمله‌اند.

• طرح درختي حيوان‌دار

در اين طرح در ميان شاخ و برگهاي درختان، پرندگاني به چشم مي‌خورند و در پاي درختان نيز حيواناتي در حال چرا و استراحت ديده مي‌شوند.

• طرح درختي شكارگاه

اگر در متن و حاشيه طرح درختي، شكارچياني سوار بر اسب و يا پياده در حال صيد ديده ‌شوند، طرح درختي به شكارگاه موسوم مي‌شود.

• طرح درختي سبزيكار

اگر در ميان فرش، بركه آبي كه معمولاً با رنگ فيروزه‌اي مشخص شده‌است ديده شود، طرح فرش را درختي سبزيكار يا آب نما مي‌خوانند.
در اين طرح شكل كلي درخت ترسيم نشده و شاخه‌ها و ساقه‌هاي پرگل درختان هستند كه عناصر غالب و اصلي طرح را تشكيل مي‌دهند.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح ‌‌بندی(واگیره‌ای)

اگر نقش مايه‌ يا نقش كوچكي از طرح در متن فرش در جهت هاي طولي و عرضي تكرار شده باشد، طرح را بندي مي‌نامند.
معروفترين طرحهاي بندي عبارتنداز:
بندي ورامين (ميناخاني)، بندي اسليمي، بندي بازوبندي (شيرشكري)، بندي كتيبه‌اي و بندي شاخ گوزن حيوان‌دار

• طرح بندي ميناخاني

طرح ميناخاني از جمله طرحهاي يكنواختي است كه تمام متن فرش را مي‌پوشاند.

• طرح بندي اسليمي

در اين طرح نگاره‌ها و خطوط اسليمي به هم پيوسته و با تركيب گل هايي همچون ختايي و يا شاه‌‌عباسي زمينه فرش را پر مي‌كند.

• طرح بندي بازوبندي

نام اين طرح از تزيينات بازوبندها و كمربندهايي مي‌آيد كه ايرانيان در گذشته به پهلوانان و ورزشكاران هديه مي‌كردند.
نقش قاب ها و نقاشي‌هاي اين هديه‌ها منبع الهام طراحان فرش بوده و با تكرار اين نقش‌ها، فرش هايي زيبا عرضه شده‌است.

• طرح بندي كتيبه‌اي

در اين طرح قاب هاي هندسي شكل چند ضلعي مزين به گلهايي به چشم مي‌خورند كه گاه دو قاب با يك گل چندپر و گاه با يك پاره‌خط به هم پيوسته‌اند.

• طرح بندي شاخ گوزن حيوان‌دار

شاخ پرپيچ و خم گوزن از پايه‌هاي اصلي تشكيل دهنده طرح بندي شاخ گوزني است.
در متن اين گونه طرحها، گلهاي طراحي شده با برگ‌ها و غنچه‌هايشان به وسيله نقشي كه بي‌شباهت به شاخ پرپيچ و خم گوزن نيست، محدود مي‌شوند و گلهاي طراحي شده به تناوب در سرتاسر متن وبه طور قرينه قرار مي‌گيرند.
در طرح‌بندي شاخ گوزن حيوان‌دار، حيوانات بسيار كوچك و ظريفي مانند آهو و گوزن در جاي‌جاي متن و كنار گلها ديده مي‌شوند.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح محرمات(راه راه)

در صورتي كه متن فرش به نوارهايي با عرض مساوي و با رنگهاي مختلف و مزين به نقش مايه‌هاي كوچكي تقسيم شود به طوري كه زمينه فرش به صورت راه راه به نظر آيد، به آن طرح محرمات مي‌گويند.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح افشان

در طرح افشان خبري از قالبهاي مرسوم براي جداسازي نقوش در فرش نيست و لچك و ترنج و بند و… وجود ندارد.
اجزاي تشكيل دهنده طرح به صورت پراكنده ولي با فواصل منظم از هم قرار دارند.
طرح افشان بنا بر استفاده از گلها و گياهان و حيوانات به انواع مختلفي تقسيم مي‌شود كه از آن جمله‌اند:
افشان اسليمي، افشان ختايي، افشان بندي، افشان شاه ‌عباسي و….

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح لچک ترنج

طرح لچک ترنج طرحی است معروف و زیبا و بسیار رایج.
این طرح از مکتب شاه عباسی به این سو در قالی بافی مناطق مختلف کشورمان توسعه پیدا کرده است.
منشا این طرح به نقوش گلستان و طرح‌های باغی در قالی ایران بر‌می‌گردد.
البته برخی معتقدند که اصل این طرح ابتدا بر روی جلد قرآن‌ها و کتب نفیس دیده شده است.
و از آن جا مورد توجه طراحان قالی قرار گرفته و با رعایت اصول و ضوابط مربوطه به قالی ایران راه یافته است.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح شخصيتها و آثار تاريخي

شكل اساسي اين طرح‌ها را همانگونه كه از نام آنها برمي‌آيد، مناظري از ابنيه و تصاويري از شخصيتهاي معروف تشكيل مي دهد.
تصاوير پادشاهان افسانه‌اي، پهلوانان باستاني، شخصيتهاي سياسي دنيا، بناهاي كهن همچون تخت جمشيد و… از اينگونه طرحها هستند كه در فرش نقش بسته‌اند.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح گل فرنگ

عناصر تشكيل دهنده اين طرح، گلهاي سرخ با گلبرگهاي منظم پنج تا هشت‌پر به صورت دسته گل هستند.
كه در سراسر زمينه فرش تكرار شده‌اند.
گلفرنگ گاهي درون گلدان و گاهي بدون آن طراحي مي‌شود
و گلفرنگ بيجار، ترنج ‌دار، بازوبندي، دسته‌ گل و مستوفي و… از گونه‌هاي آن هستند.

• طرح گلفرنگ مستوفي

واژه مستوفي، لقبي بوده است كه شاهان قاجار به منشي‌ها و كارگزاران خود اعطا مي كرده‌اند.
بافت اينگونه طرحها كه در اراك، تبريز و بيجار متداول است
به يكي از مستوفيان دوره قاجاريه كه احتمالاً سفارش دهنده آن بوده نسبت داده مي‌شود.
پايه اين طرح را لوزي‌هايي در تركيب گلفرنگ‌ها و شاخه‌هاي زينتي تشكيل مي‌دهند.
و گاهي نيز خطوط اسليمي را براي آرايش مضاعف دسته گلها به كار مي‌برند به گونه‌اي كه دسته‌ گلهاي فرنگ را به هم پيوند مي‌دهند.

• طرح گلفرنگ لچك و ترنج

در اين طرح گرداگرد ترنج مركزي را اغلب دسته‌اي از گلهاي سرخ و گلدانهاي گلفرنگ فرا مي‌گيرد.
تمايز كامل نقش و رنگ لچكها از طرح و متن، فضايي بيضي شكل را به وجود مي‌آورد كه ترنج مياني در آن خودنمايي مي‌كند.
حاشيه‌هاي بزرگ در اين طرح، كمابيش نقوش و رنگهاي متن اصلي را بازتاب مي‌دهد.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح اقتباسی

در اين گونه از طرح‌ها، طرح‌هايي از مناطق فرش بافي مجاور ايران كه روزگاري جزيي از خاك ايران بوده‌اند همچون تركيه، قفقاز، افغانستان و… گرفته شده و با تغييراتي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

• طرح اقتباسي قفقاز

نقش اينگونه طرح ها با اقتباس از نقوش سنتي قفقازي، در زمره دسته فرش‌هاي ذهني بافت ايلياتي است.
كه بيشتر در شمال شرقي ايران و در منطقه تركمن صحرا توليد مي‌شود.

• طرح اقتباسي گوبلن

نقش‌هاي اين طرح پر از گلهاي پنج پر و هشت پر (گلفرنگ) است وبي شباهت به گوبلن هاي فرانسوي نيست.
معمولاً كف اين طرحها ساده است و حاشيه اصلي هميشه از خطوط صاف و مستقيم پيروي نمي‌كند.

انواع طرح در فرش دستباف خراسان شمالی – طرح تلفيقي

هنرمندان با الهام از نقوش گوناگون و تلفيق نقش مايه‌هاي موزون آنها با يكديگر
نقشهاي بديعي را مي‌آفرينند كه به طرحهاي تلفيقي موسومند.
اين طرحها از الگو و رنگهاي خاصي پيروي نمي‌كنند و انتخاب آنها به سليقه طراح و نقاشي بستگي دارد.
به گونه‌اي كه گاه طرحهاي بته‌جقه، گلفرنگ، قابها، كتيبه‌ها و گلدانها در يك فرش گردهم مي‌آيند.
طرحهاي تلفيقي انواع گوناگوني دارند و شامل:
شاخه پيچ ترنج دار، سلسه‌اي ترنج دار، لچك ترنج گلداني، بند اسليمي، ترنجي دسته‌گل، ترنجي كف ساده و…. از آن جمله‌اند.

نحوه خرید فرش دستباف خراسان شمالی

جهت مشاوره در خصوص نحوه خرید فرش دستباف خراسان شمالی
با اصالت بافت تبریز، نایین، مشهد، دست‌ بافت‌های بومی استان
و از جمله فرش ترکمن و بویژه فرش دورو ابریشم دویدوخ
با قیمت مناسب ، بی واسطه و بدون نقص فنی
می توانید با مشاور فنی شرکت تولید کننده گان فرش دستباف قالین تماس بگیرید.
لینک مشاهده محصولات:
فرش دستباف، فرش دستباف ابریشم، فرش دورو دستباف، پشتی دستباف،
فرش ترکمن دستباف، تابلو فرش دستباف، فرش ماشینی