طرح‌های فرش ترکمن دستباف و بررسی هر یک از آنها

طرح‌های فرش ترکمن دستباف و بررسی هر یک از آنها
فرش ترکمن مهمترین صنایع دستی اقوان ترکمن است.
در میان ترکمن ها اقوامی که در ایران ساکن هستند بافته های مرغوبتری نسبت به کشورهای مجاور دارند.
هر ایل و طایفه نقش های مختص بخود داشته که بنام گول شناخته می شود.
در ادامه مهم ترین نقش های فرش ترکمن را معرفی می کنیم.

لینک مشاهده محصولات:
فرش دستباف، فرش دستباف ابریشم، فرش دورو دستباف، پشتی دستباف،
فرش ترکمن دستباف، تابلو فرش دستباف، فرش ماشینی

تلفن تماس: ۷۳۴۴ ۹۱۵ ۹۱۲ (۹۸+)

طرح‌های فرش ترکمن

قالی ترکمن از طرح و نقش های تکراری تشکیل شده است که برگرفته از ذهن خلاق و هنر اصیل اقوام ترکمن است.
در زبان ترکمنی طرح و نقش گول نامیده می شود.
بنابراین هر یک از فرشهای ترکمن گل نام دارد.
ویژگی بارز طرح‌های فرش ترکمن این است که هر طایفه و قوم طرحهای مختص بخود داشته
که آنرا در میان سایر فرشهای ترکمن متمایز می نماید.
نقش های فرش از اشکال ساده هندسی مانند لوزی، هشت ضلعی و تزئینات مختلف
در اطراف آن اساس ترکیب و ساختار فرشهای ترکمن را تشکیل می دهد.
طرحهای ترکمن از محیط اطراف آنها سرچشمه می گیرد.
چادر، اسب، کوه، گل، پرنده و سایر باورهای ایل ترکمن در قالی های آنها نمایان می شود.
در ادامه مهمترین نقش های را معرفی می کنیم.

انواع طرح‌های فرش ترکمن

فرش ترکمن با توجه به طایفه بافنده آن دارای نقوش و طرحهای مختلفی است.
از طرفی نام نقوش فرش برگرفته از نام طایفه است.
در ادامه برخی از مهمترین و معروفترین نقش های فرش را معرفی خواهیم نمود.

طرح‌های فرش ترکمن ماری گل:

این طرح معروفترین نقش قالی ترکمن است که به طایفه تکه تعلق دارد.
ایل تکه که در ایران زندگی می کنند مهمترین تولید کنندگان فرش و قالی ترکمن هستند.
ماری گل به جای پای شتر نیز مشهور است.
همچنین ترکمن ها ماری گل را کوشک دابان نیز می نامند که بدلیل توجه و
علاقه خاصی است که ترکمن ها برای شتر قائل هستند.
در طرح ماری گل هشت ضلعی متقارن در تمام قالی و کناره های آن تکرار می شود.

فرش ترکمن قابسه گل:

قابسه گل را قبسه گل نیز می گویند.
قالی مختص ایل یموت و طایفه جعفربای است.
طرح‌های فرش ترکمن لوزی مانند بوده و در کناره های فرش اشکالی مانند پرنده شاهین و برگ درختان بافته می شوند.
قابسه پرنده ای است که در حاشیه دریای خزر زندگی می کند و ترکمن ها آنرا مورد احترام می دانند.
در نقش های قابسه گل می توان چند ضلعی های متعددی را در
همه جای فرش مشاهده نمود که تداعی کننده اجزای صورت مانند چشم و دهان نیز هستند.
فرش قابسه گل در رنگ های زمینه قرمز گوجه ای و رنگهای قهوه ای روشن و زرد و یا قرمز و سفید بافته می شود.

فرش ترکمن آینه گل:

نقش آینه گل مختص طایفه جعفربای از ایل یموت است.
در بافت این فرش هشت ضلعی بزرگی با حاشیه های ساده در اطراف آن است.
در داخل هشت ضلعی بزرگ، هشت ضلعی های تو در تو و کوچکتر دیده می شوند.

نقش طغرگل:

این طرح یکی دیگر از نقش های طایفه جعفربای از ایل یموت است.
طغر گل طرح عقاب نیز نامیده شده و یاداور طغرل سلجوقی است که در قرن پنجم هجری قمری بر حاکم غزنوی پیروز شد.
نماد عقاب برگرفته از عقاب طغرل بوده و دلاوری های او را تداعی می نماید.
ترکمن ها در ترکمن صحرا دلاوری های زیادی در برابر اقوام مغول انجام دادند،
چنانچه این طرح نماد صحرای ترکمن و شجاعت های آنها نیز بشمار می رود.

گلین بارماق گل:

این طرح انگشت عروس نیز نامیده شده و نشان از کاروان های شتر حامل خنچه عقد است.
گلین بارماق نواری شکل بوده و در حاشیه فرش ترکمن قرار داده می شود.
قالی تداعی کننده انگشتان تازه عروسان است که بر اثر بافتن قالی زخمی شده اند.

گل آیدی:

طرح گل آیدی شامل تعداد ۹ گلبرگ است.
این نقش دارای معانی متعددی است. برخی آنرا برگرفته از ۹ طایفه اولیه ترکمن می نامند.
برخی می گویند که عدد ۹ همانند ۷ عدد مقدسی است که ترکمن ها کارهای مهم خود را
در روزهایی که شامل ۹ است انجام می دهند و برخی آنرا نماد مدت زمان بارداری زن می دانند.
در برخی طایفه های ترکمن زنانی که باردار نمی شوند این نقش را بر روی لباس های خود سوزن دوزی می کردند.

قوچاق گل:

این طرح نماد شاخ قوچ است که سمبل قدرت، مردانگی و باروری است.
زنان و دختران ترکمن مردان را همانند قوچ قوی و نیرومند تصور کرده و در
تخیلات خود نقش مردی نجیب و نیرومند را در فرش ترکمن ترسیم می کنند.

طرح قابوس

اسن طرح در سال های اخیر ابداع شده و مخصوص قالیچه است،
برگرفته ای آرامگاه قابوس ابن وشمگیر ملقب به شمس المعالی.
دستور بنای این آرامگاه در سال 397 ه ق / 375 ه ش صادر شد و در محل کنونی شهر گنبد کاووس بنا گردید.

نقش خرچنگی

نقش مایه ی این طرح که در فرش های ترکمن دیده می شود به خرچنگ شبیه است و
به شکل خطوط مستقیم هندسی جلوه می کند.
نوشته اند که این نقش در زمان صفویه از قفقاز به ایران آوره شد.

نقش جرن گؤز / چشم آهو

این نقش در بین طوایف ترکمن رایج است و به شکل کثیر الاضلاعی در زمینه ی فرش تکرار می شود
و در اغلب فرش های ترکمن به عنوان نقش مایه ای زیبا مورد استفاده قرار می گیرد.

طرح رتیل

طرحی است ساده و از طرح های اصلی در قالی تکه.

طرح آخال / تکه

اساس این طرح را گل های مربع چشم گاوی تشکیل می دهد که در سرتاسر متن و بعضا در حاشیه ی فرش می بافند.
این طرح با خطوط شکسته ی هندسی است و عشایر ترکمن آنرا با نقشه های گوناگون می بافند.

طرح گرمج یا حصار

نقشی متعلق به طایفه تکه. وسیله‌ای است که در اطراف
جای چارپایان کشیده می‌شود که در اینجا با فرش بافته شده است.

طرح‌های فرش ترکمن – طرح قاشقی

این طرح به شکل لوزی و زمینه ی فرش بافته می شود و ملهم از قاشق های چوبی ترکمن است.

طرح بشقابی

این طرح متعلق به قبیله یموت است و به شکل بشقاب با گل های 8 پر است.
این نقش در نزد قالیباف های ترکمن به اشکال کوچکی اطلاق می شود که به اشکال دایره، مربع، مستطیل، بیضی و دارای کنگره است.

طرح نقش عقرب

متعلق به طایفه تکه

طرح آفتاب

این طرح را در کشور ترکمنستان می بافند و اقتباسی است از
کتاب طرح ها و نقشه های قالی در آسیای مرکزی، تالیف مشکورا.

نقش عود سوزانی

این نقش قدمتی 5500 ساله دارد.

نقش خان قامچی

نقشی است از تازیانه که خان برای تاختن اسب به کار می برده است.

نقش آق سو

این نقش را با الهام از کانال دام داران پدید آورده اند.

طرح‌های فرش ترکمن – طرح پای فیل

طرحی از فرش ترکمن است با زمینه ای قرمز و قهوه ای متمایل به قرمز
و نقش یک سلسله کثیرالاضلاعی به نام نقش فیل.
این طرح به صورت جا نمازی و گاهی بزرگ تر در ترکمن صحرای ایران و ترکمنستان بافته می شود.
طرح پای فیل با نقش مایه هندسی هشت گوش یا لوزی بافته می شود که
با ایجاد تغییرات در تزیینات و رنگ آمیزی آن، نقش های مختلف فراهم می شود.
در میان لوزی ها، نقش مایه گل و برگ درخت نیز مشاهده می شود.
پرز این قالیچه ها معمولا از لحاظ ارتفاع متوسط است.
طرح پای فیل نوعی از طرح بخارا است که طرح ترکمن یا طرح ماری گل یا طرح تکه نیز خوانده می شود.